Filmski maraton: Martin Scorsese

Martin Scorsese jedno je od najvećih imena svetske kinematografije. Na trenutnom, 74. izdanju filmskog festivala Berlinale nagrađen je Zlatnim medvedom za životno delo. Upravo na Berlinale festivalu predstavio je neke od svojih najvećih filmova, poput hita Raging Bull iz 1980. godine. Scorsese potpisuje režiju čak 27 dugometražnih filmova, od kojih je najnoviji Killers of the Flower Moon. U ovogodišnjoj trci za nagradu Oskar, taj film je nominovan u čak deset kategorija.

Scorsese je poznat kao jedan od najznačajnijih reditelja ere Novog Holivuda. Prvog (i do sada jedinog) Oskara osvojio je 2007. godine za film The Departed, a poznat je i po čestim saradnjama sa Leonardom DiCapriom i Robertom De Nirom. Njegovi filmovi nezaobilazno su štivo svakog filmofila, a žanrovi na kojima radi su raznovrsni. Upravo zbog toga, teško je u samo jednom tekstu izdvojiti najbolja ostvarenja. Ovoga puta, osvrćemo se na snažnu povezanost Martina i njegovog rodnog grada, Njujorka, koji je reditelju poslužio kao inspiracija za brojne filmove.

1. Mean Streets (1973)

Mean Streets je jedan od značajnijih filmova Novog Holivuda, pokreta koji je trajao od sredine 1960-ih do ranih 1980-ih. Novi holivud podrazumeva filmove koji odstupaju od klasičnih normi, gde ključnu autorsku ulogu ima reditelj, a ne studio. Mean Streets bio je breakthrough film, kako za Scorseseja, tako i za glumce Roberta De Nira i Harveya Keitela. Zapaženu ulogu u filmu ostvarila je i tada trinaestogodišnja Jodie Foster.

Stil kojim je Scorsese režirao ovaj film postaće njegov prepoznatljiv, stil koji će mnogi pokušati da imitiraju. Nasilje i iskupljenje, Njujork i mračne, uske ulice snimljene u dokumentarnom stilu recept su koji je Martin koristio u prvim rediteljskim koracima, a koji će tokom godina postati njegov signature stil. Još jedan nezanemarljiv faktor zbog kog uživamo u ovom filmu? Muzika. Hitovi Be My Baby benda The Ronettes i Jumpin’ Jack Flash benda The Rolling Stones savršeno su doprineli kreiranju unikatne atmosfere Martinovog Njujorka.

2. Taxi Driver (1976)

Film Taxi Driver možda je i Martinov najpoznatiji. Kultno ostvarenje iz 1976. označilo je drugo od sada već višedecenijske saradnje Martina i De Nira i obojicu vinulo u nove visine. Taxi Driver prati čoveka po imenu Travis Bickle, njujorškog taksistu koji po povratku iz Vijetnama započinje ličnu borbu protiv kriminala i zločina(ca) u Njujorku. Iako spada pod žanrove crime i drama, ovaj film je i duboko satiričan. Uprkos groznim stvarima kojima Bickle svedoči u dugim noćnim vožnjama kroz grad, postoji i izvesno romantizovanje Njujorka, pojačano kroz spori džez koji prati Travisa. Film je (na više načina) obojio i prepoznatljivi žuti njujorški taksi, na čije je suvozačko mesto postavljen gledalac. Intiman i značajan, Taxi Driver osvojio je prestižnu Palme d’Or na Kanskom filmskom festivalu, a nominovan je i za četiri Oskara.

3. The King of Comedy (1982)

Iako se u filmu Taxi Driver komedija samo nazirala, ona je ostavila snažan pečat. Možda je upravo to inspirisalo Martina da snimi film The King of Comedy, crnu komediju iz 1982. godine. Peta kolaboracija između Scorseseja i De Nira je film o Rupertu Pupkinu, komičaru koji je spreman na sve da bi se proslavio. Nakon niza neuspeha, Pupkin (De Niro) odlučuje da kidnapuje svog idola (Jerry Lewis) kako bi preuzeo njegovo mesto – i stekao njegovu slavu. Snimljen na Menhetnu, ovaj film je odlično dočarao surovost i ambicije koje krase Njujork i one koji bi tamo želeli da uspeju. It’s no laughing matter.

4. After Hours (1985)

Film koji je ove godine ponovo prikazan na festivalu Berlinale u sklopu programa Berlinale Classics jeste After Hours iz 1985. godine. Prema rečima samog Scorseseja, ovaj film je vežba stilova. Elementi komedije, paranoje, apsurda i trilera krase After Hours. Pravi all-nighter film koji beskrajno zabavlja, film je snimljen noću, na lokaciji u Njujorku. Mali budžet kojim je film raspolagao ipak je umnogome doprineo doživljaju same priče. Ona prati Paula Hacketta (Griffin Dunne), programera koji nakon običnog radnog dana upoznaje interesantnu devojku, Marcy, sa kojom razmenjuje brojeve. Po povratku kući, Marcy poziva Paula u svoj stan u kvartu SoHo. Paul ulazi u taksi i započinje avanturu koja je istovremeno i nemoguća, nadrealna, ali i smislena za Njujork. Pouka? Taj grad i najobičniji dan ume da pretvori u epsku priču.

5. The Wolf of Wall Street (2013)

Priča o neslavnom brokeru sa Wall Streeta, Jordanu Belfordu, postavljena je na filmsko platno u Martinovoj režiji. Sa Leonardom DiCapriom u glavnoj ulozi, The Wolf of Wall Street je ujedno i peta saradnja ovog glumačko-rediteljskog dua, za koju su obojica nominovani za Oskara u svojim kategorijama (od ukupno pet nominacija). Ova crna komedija hvaljena je zbog fantastične glume i dijaloga, ali i zbog načina na koji je snimljena. Mnogo lokacija i mnogo luksuza dočarali su burni stil života koji je Belford vodio sve do kraja devedesetih godina kada je uhapšen zbog pranja novca. The Wolf of Wall Street je film koji služi kao lekcija (i upozorenje) o Američkom snu i odlična je kritika društva – tada, ali i sada.

Foto: IMDb / Instagram @theacademy @martinscorsese_