Umetnost je oduvek bila prostor pogleda – onog koji posmatra i onog koji je posmatran. U slučaju španske slikarke Cristine BanBan taj odnos se prelama, pa i menja iznutra. U njenim slikama žensko telo više nije pasivni objekat estetskog ili erotskog interesa, već središte sopstvene gravitacije. Njene figure ne poziraju. One deluju, dišu i zauzimaju prostor, kao da iz njega progovaraju vlastitim jezikom. Cristina BanBan je diplomirala slikarstvo na Univerzitetu u Barseloni, a poslednju deceniju živi i radi u Bruklinu. Njen umetnički rukopis, prepoznatljiv po snažnim potezima, zasićenim bojama i telesnim formama koje se izmiču proporciji, nastaje na raskršću figuracije i apstrakcije. U njenim platnima oseća se gestualnost Bacona, energija De Kooninga i slutnja Picassa – ali bez pokornosti tradiciji. Nasleđeni jezik preobražava iz temelja pretvarajući ga u izraz savremenog ženskog iskustva.
Najnoviji dokaz te transformacije jeste njeno učešće na grupnoj izložbi Painter/Model otvorenoj 30. oktobra 2025. u njujorškoj galeriji Skarstedt. U društvu imena kao što su Eric Fischl, Chantal Joffe, KAWS, Danielle Orchard, Dana Schutz i Paula Rego, Cristina iznova otvara temu koja je vekovima definisala umetnost – odnos između slikara i modela. U središtu izložbe stoji Picassova serija iz 1963. godine u kojoj je žensko telo i dalje zarobljeno unutar granica muškog pogleda. I dok su njegovi aktovi obožavani kao manifestacije genijalnosti, savremene umetnice preuzimaju taj motiv kako bi ga dekonstruisale. Cristina BanBan atelje pretvara u ženski prostor. U monumentalnom diptihu koji izlaže u Skarstedtu, studio više nije mesto posmatranja, već delanja. Nije pozornica na kojoj telo postoji zbog tuđeg pogleda, već prostor unutrašnje solidarnosti.
Slikarstvo koje redefiniše pogled
U toj promišljenoj promeni perspektive leži njena umetnička važnost. Cristina slika telo da bi ga vratila sopstvenom iskustvu. Telo u njenom radu nije idealizovana forma, nego polje sukoba, sumnje, prisutnosti. Njene figure su istovremeno ranjive i monumentalne, samosvesne do tačke ironije. One ne traže pogled, ali ga ne izbegavaju. One postoje – u punoj težini vlastitog postojanja. Zbog toga je Cristina BanBan jedno od najsnažnijih imena savremene figuracije. Nije reč o jednostavnoj promeni načina na koji percipiramo telo već i načinu na koji razmišljamo o samoj slici. Njeno slikarstvo poseduje gotovo fizičku energiju – boja pulsira, linija diše, kompozicija deluje kao nastavak pokreta. U vremenu u kojem se slika sve češće svodi na digitalni odraz, ova savremena umetnica vraća materiji njenu gustinu, a pogledu njegovu odgovornost.
Ona se time ne suprotstavlja istoriji nego je kako i sama kaže: prepravlja iznutra. Na njenim platnima odzvanja i istorijski teret ženskog tela i njegovo savremeno oslobođenje. Cristina BanBan već danas zauzima mesto u kolekcijama institucija poput Fondation Louis Vuitton, The FLAG Art Foundation i Columbus Museum of Art. Ali, ono što je izdvaja pored institucionalnog uspeha jeste doslednost umetničke misli. Njeni radovi su dokaz da umetnost može biti i introspektivna i politička, i estetski moćna i etički promišljena.
Foto: Instagram (@cristina_banban)
