Najplodonosniju granu književnog stabla oduvek su činili ruski klasici koji po kvintesenciji predstavljaju odraz važnih – kako metafizičkih, tako i egzistencijalnih ideja jednog društva. Ovi klasici ujedno na složen i nadasve virtuozan način istražuju različite istorijske promene i samim tim reflektuje najvažnije kulturne i političke momente koji su te promene i uslovili. Na osnovu svega navedenog može se zaključiti da je ruska književnost obogatila svetsku književnu scenu mnogorodnim remek-delima, koja su vremenom uveliko nadživela sopstvene autore, stekla status visoke i nadasve vanvremenske literarne vrednosti – a u rubrici Journal lektira izdvajmo tri neprevaziđena klasika kojima se čitaoci uvek vraćaju.
Journal lektira: Klasici ruske književnosti
„Očevi i deca“ Ivan Turgenjev
Roman Očevi i deca (1862) ubraja se u red najznačajnijih dela romansijera i dramskog pisca Ivana Turgenjeva. Smatra se da je upravo ovaj roman među prvima dostigao veliku popularnost u zapadnoj Evropi i samim tim popularizovao rusku književnost u tom delu sveta. Turgenjev u sklopu ovog romana prvi put uvodi pojam nihilizam, (pojam nastao od latinske reči nihil – ništa) koji je kasnije široko prihvaćen kao filozofski pravac – a označava svesno odbacivanje svih verskih ili moralnih principa – jer nihilisti iznad svega uvažavaju sopstveni postulat da se u realnosti ništa pouzdano ne može spoznati. Očevi i deca jeste roman o generacijskom jazu između očeva i njihovih sinova, društvu, politici i iznad svega o ljubavi koja uvek naposletku transformiše svakog čoveka.
U središtu same radnje nalaze se Arkadije Kirsanov, koji nakon četvorogodišnjih studija dolazi iz Sankt Peterburga uz slobodoumnog prijatelja Evgenija Vasiljeva (Bazarova) na imanje svog oca Nikole. Mladić Evgenije Bazarov je pravi buntovnik i odbacuje svaki vid ograničenja društva, ne prihvatajući niti moralne, niti verske principe. Ovi nekonvencionalni stavovi uneće niz nesporazuma unutar imanja Kirsanovih i na površinu prikazati generacijske sukobe između ruske aristokratije i novih radikalnih uverenja – samim tim proročki nagoveštavajući potrese koji su nešto kasnije obeležili istoriju ruskog naroda.
„Mi“ Jevgenij Zamjatin
U ovom proročkom i distopijskom remek-delu autor Jevgenij Zamjatin vešto opisuje totalitarnu državu izgrađenu na principima apsolutne kontrole nad pojedincem. Radnja romana smeštena je u daleku budućnost, unutar grada u kojem vlada Vremenska ploča. Ova ploča diktira tempo sveukupnog života, a imena stanovnika su kao i u koncentracionom logoru zamenjena brojevima.
Roman Mi se uz Drugu stranu Alfreda Kubina, smatra jednim od prvih romana u istoriji svetske književnosti koji su uveli distopijsku viziju sveta. Autor Jevgenij Zamjatin roman Mi napisao je 1920. godine u tadašnjem Lenjingradu, međutim usled složenih političkih previranja roman je prvo izdanje doživeo tek u Americi 1924. godine. U Sovjetskom Savezu objavljen je 1988. godine, a smatra se da je upravo roman Mi poslužio kao inspiracija za nastanak nadaleko čuvenog Orvelovog romana 1984.
„Doktor Živago“ Boris Pasternak
Poslednji predlog u rubrici Journal lektira čini kapitalno delo Borisa Pasternaka – Doktor Živago. Roman je objavljen 1957. godine i ubraja se u red najznačajnijih političkih romana 20. veka. Nobelov komitet je 1958. godine Pasternaka proglasio laureatom Nobelove nagrade. Međutim, usled složenih političkih stavova tadašnje vlasti prema romanu, Pasternak biva primoran da počasno priznanje odbije. U Sovjetskom Savezu, Doktor Živago strogo je zabranjivan sve do 1988. godine, a godinu dana kasnije Nobelova nagrada je u znak sećanja na velikana ruske književnosti dodeljena Borisovom sinu Jevgeniju.
Doktor Živago napisan je u stilu klasičnih ljubavnih romana, a ujedno predstavlja pronicljiv pogled na revoluciju, što mu svakako daje važnu političku konotaciju. Glavni junak lekar i pesnik Jurij Živago u vidu spisa i stihova predvodi čitaoce kroz period burne prošlosti ruskog naroda, a s druge strane daje uvid i u lične lomove koji nastupaju nakon što započne zabranjenu vezu s medicinskom sestrom Larom Antipovom.
Foto: Delfi, Kosmos, Pexels
