Na litici: Mentalno zdravlje
mladih u fokusu

Sreda, 01. februara 2023.

„Na litici“ je predstava u režiji Zorana Zarubice po komadu norveška.danas švajcarskog pisca Igora Bauersime: Egzistencijalistička romantična komedija o dvoje mladih koje traže smisao života nastala je po istinitoj priči. Na litici će biti izvedena 1. februara u Bitef teatru od 20 časova u okviru Meseca nezavisne scene. Reditelj Zoran Zarubica poznat je široj publici i kao deo popularnog dvojca Buč Kesidi. Pisali smo o tome kako su osvojili MAC nagrade dve godine zaredom. Naravno, Buč Kesidi su i autori muzike u predstavi.

Među predstavama koje smo najavili za prvu nedelju februara, nalazi se još jedna predstava koja se bavi mentalnim zdravljem mladih, da li ste već otkrili koja? Umetnost je odličan način da se započne razgovor na temu mentalnog zdravlja. Nakon predstave biće održan razgovor sa psihološkinjom Majom Vukašinović Ševar iz organizacije Psihološko jezgro Centar. Zajedno sa autorima, podstičemo svest mladih o komunikaciji o mentalnom zdravlju i njihovim osećanjima.

Na litici kao metafora krhkosti mentalnog zdravlja

Na litici je predstava rađena prema tekstu drame norway.today u kojoj zaplet nastaje na osnovu istinitog događaja. Na društvenim mrežama, Julija u chat room konverzaciji objavi da želi da izvrši samoubistvo ali ne želi to da uradi sama. Već i sama postavka uvodi nas u jezivi svet krhkog mentalnog zdravlja mladih udruženog sa usamljenošću i komunikacijom sa potpunim neznancima. Putovanje koje Julija i Avgust iskuse na putu ka Pulpit Rock litici u Norveškoj dovešće u pitanje njihovo, ali i naše poimanje sveta i svakodnevice. Glavne uloge tumače Maja Šuša i Nikola Pavlović, glumci koje možemo da gledamo i u predstavama Reflektor teatra.

Režija: Zoran Zarubica
Igraju: Maja Šuša i Nikola Pavlović
Organizacija: Snežana Ćuruvija
Dizajn vizuelnog identiteta, animacije i scenografskog rešenja: Milica Milosavljević i Bojana Ristić
Kompozicije muzike: Zoran Zarubica i Luka Racić
Dizajn svetla: Aljoša Dakić
Fotografije: Jana Stanisavljević

NA LITICI, foto Jana Stanisavljević

Zašto su mladi u opasnosti?

Prema istraživanjima Svetske zdravstvene organizacije na svakih 40 sekundi jedna osoba izgubi život zbog samoubistva. U Evropi godišnje oko 43 000 ljudi izvrši samoubistvo, a više 700 000 to pokuša. Suicid je drugi uzrok smrti kod mladih između 15 i 29 godina. Većina adolescenata koji su izgubili život samoubistvom (90%) bili su iz zemalja sa niskim ili srednjim prihodima, među koje spada i Srbija.

Upravo zbog toga mladi od 15 do 29 godina u Srbiji su oni kojima je namenjena predstava. Turneja po Srbiji je započeta kako bi u gradovima koji nemaju razvijenu pozorišnu ponudu mogao da se inicira razgovor o mentalnom zdravlju. Kada kažemo mladi ne smemo zaboraviti na mlade najrazličitijih profesija, mlade koji žive i rade na selu, mlade sa invaliditetom, Rome, LGBTQI osobe, mladi koji žive u siromaštvu ili su na drugačije načine opterećeni životnim okolnostima.

Predstava je do sada odigrana u 15 gradova. Održan je veliki broj razgovora sa srednjoškolcima i publikom zajedno sa psihološkinjom Majom Vukašinović Ševar iz Psihološko jezgro centra.

Društvene mreže i mentalno zdravlje

Na litici je predstava koja tematizuje pored pitanja suicida i odnos društvenih mreža i mentalnog zdravlja. Ovo je posebno važna tema kada govorimo o mladima, koji prolaze kroz razvojne probleme i svakodnevne izazove. U nekoliko nezavisnih naučnih studija potvrđena je veza drušvenih mreža i izazova mentalnog zdravlja. Mladi koji provode više vremena na društvenim mrežama (Instagram, Facebook, TikTok, Snapchat i drugi) izloženi većem riziku od depresije i anksioznosti.

Prema podacima Unicefa u Srbiji – 4,1% od ukupnog stanovništva ima simptome depresije, 10,8% učenika prijavljuje loše raspoloženje. Čak 21,9% mladih prijavljuje osećaj nervoze barem jednom nedeljno.

U Srbiji:

36% adolescenata traži pomoć od roditelja,
26% adolescenata traži pomoć od vršnjaka,
samo 18% traži pomoć od specijalista,
jedna trećina mladih ne zna kako može dobiti psihološku pomoć,
37% kaže da bi stigma u vezi sa mentalnim zdravljem morala da se smanji kako bi se mladi ohrabrili da zatraže pomoć ako im je potrebna.

Iako su ponekad i uzrok problema, društvene mreže su danas i mesto gde mladi najčešće saznaju o mentalnom zdravlju i informišu se o pomoći. Psihološko jezgro centar je jedna od grupa za rast i razvoj, kojim se mladi mogu obratiti, a prisutna i na društvenim mrežama.

View this post on Instagram

Svetska zdravstvena organizacija: Ključne činjenice

Na svetskom nivou, 1 od sedam mladih od 10 do 19 godina iskusi mentalni poremećaj
Depresija, anksioznost i poremećaji ponašanja su ključni uzroci bolesti i invaliditeta među mladima
Suicid je četvrti vodeći uzrok smrti u populaciji mladih od 15 do 29 godina
Posledice izostanka odgovarajuće stručne pomoći u adolescentskom periodu utiču na fizičko i psihičko zdravlje u odraslom dobu, ograničavajući mogućnosti za ispunjen život

Više o mentalnom zdravlju mladih moguće je saznati na zvaničnom sajtu WHO kao i na sajtu Unicef u Srbiji

Kako do karte?

Ulaznice je moguće brzo i jednostavno kupiti online https://prodaja.bitef.rs/

Budući da je predstava Na litici gostujuća ne važe standardni popusti Bitef teatra.

Rezervacije se mogu najaviti telefonom: +381 69 899 24 00 (od 10.00 do 14.00 sati i od 18.00 do 20:00 sati), ili e-mailom: blagajna@bitef.rs.

Za sva naredna izvođenja moguće je pratiti udruženje BUDI iz Pančeva. Udruženje svake godine realizuje Međunarodni bijenale umetničkog dečjeg izraza. Ovaj događaj u trajanju od 30 dana je posvećen afirmaciji dečjeg stvaralaštva i stvaralaštva za decu u sferama vizuelne umetnosti i društvenog angažmana. Mladi uče iz oblasti pozorišta, muzike, književnosti, edukacije, ekologije, tolerancije i ljudskih prava.

Produkcija predstave je podržana projektom Kultura za demokratiju (CfD) koji finansira vlada Švajcarske, a sprovodi Hartefakt Fond iz Beograda.